Cho E (C3H6O3) và F (C4H6O4) là hai chất hữu cơ mạch hở đều tạo từ axit cacboxylic và ancol. Từ E và F thực hiện sơ đồ các phản ứng sau:
(1) E + NaOH → X + Y;
(2) F + NaOH → X + Y
(3) X + HCl → Z + NaCl
Biết X, Y, Z là các chất hữu cơ, trong đó phân tử Y không có nhóm -CH3. Cho các phát biểu sau:
(a) Chất E và F đều là các este đa chức.
(b) Có hai công thức cấu tạo phù hợp với chất E.
(c) Chất X có khả năng tham gia phản ứng tráng bạc.
(d) Nhiệt độ sôi của chất Z cao hơn nhiệt độ sôi của ancol etylic.
(đ) Cho a mol chất E tác dụng với Na dư thu được a mol khí H2.
Số phát biểu đúng là
Đáp án đúng: B
HD: E + NaOH → X + Y ⇒ E chứa nhóm COO; lại có phân tử E có 3O nên 1O nữa dự đoán sẽ là OH ⇒ Cấu tạo E phù hợp là HCOOCH2CH2OH; từ (3) cho biết X là muối.
⇒ X là HCOONa và Y tương ứng là HOCH2CH2OH (etylen glicol).
Một khả năng khác, E dạng HOCH2COOCH3, tuy nhiên cấu tạo này thì Y là CH3OH sẽ không thoả mãn vì khi đó Y chứa nhóm -CH3.
Theo đó, F rõ như ban ngày là (HCOO)2C2H4.
☆ Phân tích các phát biểu:
❌ (a) sai vì F là este hai chức còn E lại là một tạp chức este-ancol.
❌ (b) sai vì như phân tích chỉ có duy nhất một cấu tạo E thoả mãn.
(► Note: một số bạn đưa ra cấu tạo HCOOC(OH)CH3 cũng sẽ là không thoả mãn, thực tế có chất này không chưa nói, nếu thuỷ phân sẽ thu được CH3CH(OH)2 ⇝ CH3CHO ⇒ không thoả mãn vì Y chứa nhóm -CH3; thêm nữa (1) lúc đó E + NaOH → X + Y + H2O).
✔️ (c) đúng vì muối X dạng [H–C(=O)]–O–Na có hình dạng nhóm CHO nên có khả năng tham gia phản ứng tráng bạc.
✔️ (d) đúng vì Z là axit fomic HCOOH (M = 46) có nhiệt độ sôi cao hơn ancol etylic (C2H5OH, M = 46).
❌ (đ) sai vì HCOOCH2CH2OH + Na → HCOOCH2CH2ONa + ½.H2↑.
⇝ có 2/5 phát biểu đúng ⇝ Chọn đáp án B. ♦