Vi sinh vật có tốc độ trao đổi chất nhanh là do vi sinh vật có tỉ số diện tích/thể tích (tỉ lệ S/V) lớn:
Do có kích thước nhỏ nên vi sinh vật có tỉ số S/V lớn, tức là mỗi đơn vị thể tích sẽ tiếp xúc với nhiều phần bề mặt môi trường hơn, từ đó khiến việc trao đổi chất của tế bào qua màng tế bào dễ dàng hơn nhiều. Diện tích bề mặt tăng trong khi thể tích không thay đổi.

- Tốc độ trao đổi chất và chuyển hóa nhanh do
Nhờ có tỉ số S/V cao, tốc độ trao đổi chất qua màng tế bào của vi sinh vật diễn ra rất nhanh, kèm theo đó là khả năng chuyển hóa mạnh. Tốc độ tổng hợp protein của nấm nem cao gấp 1000 lần đậu tương và gấp 100000 lần trâu, bò, tương đương với việc con người ăn khoảng 300000 bát cơm một ngày.
- Khả năng sinh trưởng phát triển mạnh do
Khả năng chuyển hóa nhanh giúp vi sinh vật sinh trưởng với tốc độ rất cao. Một tế bào E.coli ở điều kiện tối ưu có thể phân chia tế bào sau mỗi 20 phút, tức là sau 24 giờ sẽ tạo ra được 4,7x10²¹ tế bào với tổng khối lượng tới 4700 tấn. Ngay trong điều kiện bình thường với nguồn dinh dưỡng có hạn, từ một tế bào nấm nem cũng có thể tạo ra khoảng 10⁹ tế bào sau 24 giờ.