Hình bên mô tả một đoạn NST từ tế bào tuyến nước bọt của ấu trùng ruồi giấm có 6 băng (kí kiệu từ 1 đến 6) tương ứng với 6 locus gen khác nhau chưa biết trật tự trên NST (kí hiệu từ A đến F). Các nhà nghiên cứu đã phân lập được 5 thể dị hợp tử về đột biến mất đoạn NST (từ I đến V) xuất phát từ một dòng ruồi giấm mang kiểu gen đồng hợp kiểu dại ở tất cả 6 locus gen (hình vẽ).
Khi tiến hành lai giữa mỗi thể đột biến mất đoạn (từ I đến V) với cùng một dòng ruồi giấm đồng hợp về các đột biến lặn tại cả 6 locus gen (kí hiệu từ a đến f) thu được kết quả ở bảng sau.
Chú thích hình: Các đoạn chỉ ra đoạn NST bị mất so với NST không đột biến.
Theo lí thuyết, có bao nhiêu phát biểu sau đây đúng?
I. Trình tự các locus gen là C – E – F – B – D – A.
II. Nếu khoảng cách giữa gen A và gen E là 40cM thì khoảng cách giữa gen A và gen C sẽ bé hơn 40cM.
III. Cho lai giữa dòng ruồi giấm đột biến II và dòng IV thì sẽ thu được đời con có 100% bình thường.
IV. Cho lai giữa dòng ruồi giấm đột biến I và dòng III thì sẽ thu được đời con có 100% đột biến.
Đáp án đúng: A
Có 3 phát biểu đúng, đó là I, III và IV. → Đáp án A.
Nguyên tắc: Đột biến mất đoạn NST có chưa các locus gen nào sẽ làm cho các alen đột biến lặn không có alen kiểu dại tương ứng và được biểu hiện ở thể dị hợp.
Đoạn mất I chứa 3 locus B, E và F.
Đoạn mất II chứa 2 locus C, E.
Đoạn mất III chứa 3 locus C, E, F.
Đoạn mất IV chứa 3 locus B, D, F.
Đoạn mất V chứa 3 locus A, B, D.
Đoạn I và II trùng nhau tại băng 2. → Băng 2 là vị trí locus E.
Đoạn I và III trùng nhau tại băng 2, 3 và có chung E, F. → Băng 3 là vị trí locus F.
Đoạn II và III trùng nhau tại băng 1, 2 và có chung C, E. → Băng 1 là vị trí locus C.
Đoạn I và IV trùng nhau tại băng 3, 4 và có chung B, F. → Băng 4 là vị trí locus B.
Đoạn IV và V trùng nhau tại băng 4, 5 và có chung B, D. → Băng 5 là vị trí locus D.
Còn lại băng 6 là vị trí locus A
→ Thứ tự các locus gen là C – E – F – B – D – A. → I đúng.
II sai. Vì khoảng cách AE bé hơn khoảng cách AC. Do đó, AE = 40cM thì AC sẽ lớn hơn 40cM.
III đúng. Vì hai dòng ruồi giấm đột biến II và IV không có đoạn nào chung nhau. Do đó, khi lai giữa hai dòng này thì đời con sẽ có 100% cá thể có kiểu hình bình thường.
IV đúng. Vì hai dòng ruồi giấm đột biến I và III có 1 đoạn mất chung nhau chứa locus gen E. Khi lai giữa hai dòng này thì đời con sẽ có 100% đột biến ở locus gen E.