(0,25) 1. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận
Mở bài giới thiệu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề; Kết bài khái quát được vấn đề

(0,25) 2. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Phân tích tâm trạng của Mị khi nghe tiếng sáo.Từ đó, nhận xét về sự thay đổi tâm trạng và hành động của nhân vật.

(4,00) 3. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm; thể hiện sự cảm nhận sâu sắc và vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng. Cụ thể:
3.1. Mở bài:
- Tô Hoài là một trong những gương mặt tiêu biểu của văn xuôi Việt Nam đương đại. Là người nghệ sĩ có trách nhiệm cao khi cầm bút, Tô Hoài từng quan niệm:"Nhân vật là trụ cột của sáng tác, phải chuẩn bị nhân vật trước tiên". Từ quan điểm ấy, Tô Hoài đã xây dựng được một số nhân vật để lại ấn tượng thẩm mĩ trong lòng người đọc. Mị trong tác phẩm “Vợ chồng A Phủ” là nhân vật thành công bậc nhất trong VHVN HĐ – Trần Đình Sử.
- Đặc biệt khi khắc họa nhân vật Mị, nhà văn đã bộc lộ năng lực khám phá chiều sâu tâm trạng và hành động của con người khi có yếu tố tác động. Cụ thể là những thay đổi tâm trạng và hành động của Mị khi nghe tiếng sáo trong đoạn trích: “Trong bóng tối, Mị đứng im lặng […].Cổ tay, đầu, bắp chân bị dây trói siết lại, đau đứt từng mảnh thịt.”
3.2. Thân bài:
3.2.1. Khái quát về tác phẩm, đoạn trích:
- Hoàn cảnh sáng tác, xuất xứ, sơ lược cốt truyện.
+ “Vợ chồng A Phủ” được sáng tác năm 1952 .Tác phẩm ra đời là kết quả “ lớn nhât và trước nhất của chuyến đi tám tháng lên Tây Bắc cùng bộ đội chủ lực”. Chính “đất nước và con người miền Tây đã để thương, để nhớ cho tôi nhiều quá, không bao giờ quên”. Truyện được in trong tập "Truyện Tây Bắc " (1953). Đây là một tác phẩm có giá trị của văn xuôi Việt Nam hiện đại khi phản ánh chân thực và sinh động con đường của nhân dân miền núi cao Tây Bắc đi theo cách mạng.
+Tác phẩm gồm hai phần : Phần đầu kể về cuộc sống tủi nhục của Mị và A Phủ ở Hồng Ngài, là nô lệ trong nhà thống lí Pá Tra. Kết thúc phần đầu là cảnh Mị cắt dây trói cứu A Phủ và cùng A Phủ trốn khỏi nhà Pá Tra. Phần sau kể Mị và A Phủ ở Phiềng Sa, họ thành vợ chồng, được cán bộ A Châu giác ngộ cách mạng. A Phủ trở thành đội trưởng du kích đánh Pháp bảo vệ làng.
- Vị trí, nội dung đoạn trích: Đoạn trích là những dòng diễn biến tâm trạng của nhân vật Mị khi cuộc trỗi dậy trong đêm tình mùa xuân không thành. Mị bị A Sử trói đứng nhưng tâm hồn Mị vẫn đang sống với tiếng sáo mùa xuân…
3.2.2.Cảm nhận về tâm trạng, hành động của nhân vật Mị khi nghe tiếng sáo trong đoạn trích:
a.Về nội dung:
* Mị cảm nhận về tiếng sáo trước khi bị trói:
- Sơ lược về cảnh ngộ của Mị: Mị là một cô gái trẻ đẹp, yêu đời, chăm chỉ lao động, nhà nghèo và rất hiếu thảo. Do món nợ truyền kiếp của cha mẹ, Mị phải làm dâu gạt nợ cho thống lí Pá Tra, sống cuộc đời trâu ngựa khổ đau. Nhưng tận đáy sâu tâm hồn câm lặng ấy vẫn le lói tia lửa sống, chỉ chờ dịp là bùng lên mạnh mẽ. Dịp ấy đã đến trong đêm tình mùa xuân phơi phới mà tiếng sáo gọi bạn đầu làng đã làm xao động lòng người phụ nữ trẻ;
- Tâm trạng của Mị khi tiếng sáo xuất hiện:
+ Tiếng sáo - đây là âm thanh quen thuộc và đặc trưng của người Mèo ở vùng cao mỗi khi tết đến, xuân về. Đây còn là tiếng sáo gọi bạn yêu, là cầu nối cho các đôi lứa, giúp các chàng trai tỏ tình và giãi bày yêu thương. Tiếng sáo là một trong những chi tiết được Tô Hoài dụng công miêu tả. Nó xuất hiện nhiều lần và có sự dịch chuyển và nhiều sắc thái khác nhau: Từ ngoài vào trong, từ khách thể nhập vào chủ thể; từ Lấp ló ngoài đầu núi vọng lại. Văng vẳng ở đầu làng. Lửng lơ bay ngoài đường, cho đến Rập rờn trong đầu Mị.
+ Mị nghe tiếng sao vọng lại Thiết tha bổi hổi. Người đàn bà vô cảm thờ ơ với tất cả, nay không chỉ chú ý lắng nghe tiếng sao từ xa vọng lại, cô còn hình dung ra bóng người lấp ló đầu núi thổi sáo gọi bạn tình, còn nhận ra sắc thái thiết tha, bồi hổi của tiếng sáo. Dường như, tiếng sáo đã thổi bung lớp tro tàn nguội lạnh đang phủ lấy tâm hồn mị. Để rồi, người đàn bà âm thầm câm lặng ấy bắt đầu “nhẩm thầm theo lời bài hát” của người đang thồi. Không chỉ là tiếng sao hiện tại mị đang nghe mà Mị còn nhớ lại tiếng sáo trong quá khứ, về khoảng thời gian tươi đẹp, kiêu hãnh của mình. Tiếng sáo giúp cho Mị đang trở về với chính mình, trở về với cô Mị của những ngày xưa. Nó đã xuyên qua hàng rào lạnh giá bên ngoài để “vọng” vào miền sâu thẳm trong tâm hồn Mị, đánh thức cái sức sống vẫn được bảo lưu đâu đó trong cõi lòng người thiếu nữ Tây Bắc này. Âm thanh trìu mến đó như hối thúc Mị dẫn đến những hành động nổi loạn: “ Mị quấn lấy tóc, với cái váy hoa... Mị sắp đi chơi”.
+ Mị bị A Sử trói đứng “A Sử quấn luôn tóc lên cột làm cho Mị không cúi, không nghiêng đầu được nữa…
*Mị cảm nhận về tiếng sáo sau khi bị trói:
- Tiếng sáo dư âm của khát khao hạnh phúc:
+“Trong bóng tối, Mị đứng im lặng, như không biết mình đang bị trói. Hơi rượi còn nồng nàn, Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi, những đám chơi...”: Mị như quên hẳn mình đang bị trói, quên những đau đớn về thể xác, Mị vẫn thả hồn theo những cuộc chơi, những tiếng sáo gọi bạn tình tha thiết, tiếng sáo không chỉ vang vọng trong không gian mà còn tồn tại trong chính tâm hồn Mị. Ngay cả khi cô bị trói đứng thì âm thanh của tiếng sáo như ma lực làm bùng cháy trong Mị niềm khao khát yêu, khao khát sống.
+“Mị vùng bước đi. Nhưng tay chân đau không cựa được”: Tiếng sáo của những đôi lứa yêu nhau và của cả những người lỡ duyên đã có sự tác động lớn lao tới tâm hồn Mị. Nó thôi thúc Mị, khiến Mị vùng bước đi, quên thực tại đau khổ trước mắt. Chi tiết Mị “vùng bước đi” đã minh chứng được sức sống mãnh liệt trong tâm hồn Mị. Tâm hồn ấy đang đến với tự do, đang tràn trề nỗi yêu đương của tuổi trẻ. Nhưng cũng chính lúc này, khi “vùng bước đi” theo tiếng sáo, sợi dây trói thắt vào “tay chân đau không cựa được”, Mị mới trở lại với hiện thực phũ phàng, nghiệt ngã. Lòng Mị đau đớn, thổn thức nghĩ mình không bằng con ngựa.
-Tiếng sáo của hiện thực đớn đau, tàn khốc:
+ Tiếng sáo tượng trưng cho tình yêu, hạnh phúc đột ngột biến mất, “Mị không nghe thấy tiếng sáo nữa”. “Chỉ còn nghe tiếng chân ngựa”, tiếng chân ngựa đạp vào vách, nhai cỏ, gãi chân là những âm thanh của thực tại, đưa Mị trở lại với sự liên tưởng đau đớn bởi kiếp sống “không bằng con ngựa” của mình. Sau bao nhiêu năm tháng, Mị đã tỉnh táo nhận ra thân phận trâu ngựa của mình, đã thổn thức khi thấy mình “không bằng con ngựa” nhà thống lí. Hình ảnh so sánh con người với con vật cứ day dứt, trở đi trở lại trong tác phẩm. Khi về làm vợ A Sử chắc chắn nhiều lần Mị đã bị hắn đánh đập, hành hạ. Nhưng có lẽ đây là lần đầu tiên Mị thổn thức nghĩ không bằng con ngựa. Bởi những lần trước Mị nghĩ mình cũng là con trâu, con ngựa thì đó là ý nghĩ của con người cam chịu, quen khổ. Còn giờ đây, nó là cái thổn thức của tâm hồn bị vùi dập. Khiến “Mị nín khóc, Mị lại bồi hồi”cay đắng.
+ Mị phải sống trong sự giằng xé giữa khao khát cháy bỏng và hiện thực tàn nhẫn, giữa đớn đau về thể xác “Lúc thì khắp người bị dây trói thít lại, đau nhức”và sự vẫy vùng đấu tranh của tâm hồn “Lúc lại nồng nàn tha thiết nhớ”. Để rồi giờ đây chỉ còn“Hơi rượi tỏa. Tiếng sáo. Tiếng chó sủa xa xa. Mị lúc mê, lúc tỉnh”. Những câu văn ngắn như điểm dừng ngưng đọng bao cảm xúc. Tiếng sáo trở thành điểm tựa để Mị vững vàng hơn. Dẫu cho thể xác có bị vùi dập bao nhiêu thì lòng yêu đời, yêu hạnh phúc, yêu tiếng sáo mùa xuân của Mị vẫn không gì có thể dập tắt được.
-Không còn tiếng sáo của hiện thực, tiếng sáo đã chuyển thành tiếng lòng khao khát sống:
Trời dần sáng,“Mị bàng hoàng tỉnh” bởi với Mị, đêm qua là một cuộc “vượt ngục tinh thần”. Mị cảm nhận rất rõ không gian im ắng khác thường “Không nghe tiếng lửa réo trong lò nấu lợn. Không một tiếng động”. Mị thương những người đàn bà khốn khổ sa vào nhà quan. Cô Mị của ngày xưa - một người sống như đang chết, sống trong cảm giác chờ đợi sự giải thoát từ cái chết, giờ đây lại biết xót thương cho người khác, biết sợ hãi trước cái chết “ Không biết bên buồng quanh đấy, các chị vợ anh, vợ chú của A Sử có còn ở nhà, không biết tất cả những người đàn bà khốn khổ sa vào nhà quan đã được đi chơi hay cũng đang phải trói như Mị”. Mị tự hỏi. Nhưng Mị biết, bản thân Mị và những người làm dâu trong nhà thống lí Pá Tra đều mang chung một số phận “ Đời người đàn bà lấy chồng nhà giàu ở Hồng Ngài thì một đời người chỉ biết đi theo đuôi con ngựa của chồng”. Mị thấy sợ khi nhớ tới từng có người đàn bà cũng bị đánh, bị trói đã chết đứng chính căn buồng này. “Mị sợ quá, Mị cựa quậy” như để chứng minh mình vẫn còn sống. Mị sợ chết vì ám ảnh bởi bóng ma của thần quyền. Mị sợ chết cũng chứng tỏ Mị khao khát sống. Chết lúc này là chết oan uổng. Chính tiếng sáo, tiếng gọi tình yêu đã giúp Mị nhận ra sự sống đáng quý: phải sống để được yêu, được đón nhận hạnh phúc tuổi trẻ… Một khi biết sợ chết thì người ta càng thêm yêu cuộc sống. Mị cũng vậy.
=> Đánh giá: Như vậy, tiếng sáo đã khơi dậy trong tâm hồn Mị bao khao khát, mơ ước. Mị lắng nghe tiếng sáo cũng chính là lắng nghe âm thanh của cuộc sống tự do, của tình yêu; lắng nghe dư âm dội về từ miền sâu thẳm của tâm hồn. Cuộc nổi loạn tuy không thành công nhưng nó đã cho người đọc thấy sức sống mãnh liệt tiềm tàng trong những người nông dân tưởng chừng như nhỏ bé, khốn khổ nhất.
b. Về nghệ thuật:
-Bút pháp miêu tả tâm lí sắc sảo, tinh tế. Đặc biệt là việc xây dựng chi tiết nghệ thuật đặc sắc -“tiếng sáo” góp phần thể hiện diễn biến tâm trạng nhân vật.
-Cách dẫn dắt tình tiết khéo léo, tự nhiên
-Giọng trần thuật của tác giả hòa vào những độc thoại nội tâm của nhân vật tạo nên ngôn ngữ nửa trực tiếp đặc sắc.
-Ngôn ngữ kể chuyện tinh tế, mang đậm màu sắc miền núi.
3.2.3. Nhận xét sự thay đổi về tâm trạng và hành động của nhân vật
- Người ta thường nói “Không gì lay chuyển tâm hồn con người bằng âm nhạc”. Và tiếng sáo - Cái âm thanh của thứ nhạc cụ tre trúc đơn sơ ấy đã trở thành một hình tượng thẩm mỹ với bao nhiêu giai điệu, bao nhiêu ngữ nghĩa đặc sắc có sức lay động sâu sắc. Đó là tiếng sáo của Trương Chi – chàng nghệ sĩ tài hoa nhưng bất hạnh trong chuyện cổ tích “Trương Chi”. Đó là tiếng sáo của Trương Lương nỉ non tình tự khiến cho Hạng Tịch – vua nước Sở phân vân, không thể giã từ nàng Ngu Cơ xinh đẹp, dẫn đến một bi kịch lớn lao mà thi sĩ lãng mạn Huy Thông đã kể trong bài thơ nổi tiếng “Tiếng địch sông Ô”, năm 1936. Và đây, tiếng sáo của các Kim Đồng trong thơ Thế Lữ:
Khi cao vút tận mây trời
Khi gần,vắt vẻo bên bờ cây xanh
Êm như lọt tiếng tơ tình
Đẹp như ngọc nữ uốn mình trong không…
Trong chuyện “Vợ chồng A Phủ”, tiếng sáo của nhà văn Tô Hoài cũng đã được chau chuốt bằng sắc màu, âm thanh đẹp đẽ, uyển chuyển, không thua kém bất cứ một áng thơ nào. Bởi đây là một điểm sáng nghệ thuật vừa hiện thực, vừa lãng mạn, đẫm chất dân tộc và chất thơ. Nó gắn liền với những đổi thay về tâm trạng và động của nhân vật Mị:
+ Từ một cô gái cam chịu, chấp nhận số phận, tiếng sáo đã đưa Mị trở về sống đúng với con người thực của cô. Mị trở lại là một cô gái yêu đời và lòng ham sống mãnh liệt. Chính tiếng sáo đã thôi thúc Mị có những hành động táo bạo. Dù sự phản ứng đó bị đè nén, bị trói buộc nhưng chúng chỉ trói buộc Mị về mặt thể xác, không trói buộc được Mị về mặt tinh thần. Trong chiều sâu tâm hồn của Mị vẫn chất chứa sức sống tiềm tàng mãnh liệt của khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc, tình yêu và tự do.
+ Từ một con người bị hoàn cảnh làm cho trái tim vô cảm, chai lì, Mị biết yêu bản thân mình và quan tâm đến những người xung quanh; biết lắng nghe tiếng vọng về từ cuộc sống. Đó chính là tiền đề chuẩn bị cho hành động “ cắt dây cởi trói cho A Phủ” sau này.
-> Đó là sự phát triển tâm lí của một con người thức tỉnh tâm hồn.
- Qua đoạn trích, tác giả thể hiện sự đồng cảm sâu sắc với nỗi khổ đau của nhân vật; tố cáo thế lực tàn bạo đã chà đạp lên con người; đồng thời phát hiện, trân trọng những phẩm chất tốt đẹp của con người và niềm tin vào khả năng tự giải phóng của người dân lao động.
3.3.Kết bài:
- Đoạn văn miêu tả tâm trạng của Mị khi nghe tiếng sáo, góp phần tô đậm tính cách và nét đẹp tâm hồn nhân vật.
- Thể hiện một cách chân thật và cảm động giá trị hiện thực và tinh thần nhân đạo của truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ”.
(0,25) 4. Chính tả và ngữ pháp
Đảm bảo chuẩn chính tả và ngữ pháp tiếng Việt
(0,25) 5. Sáng tạo
Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận